I Solisti di Pavia

Giuseppe Gibboni keman

İş Sanat, I Solisti di Pavia ile 2021 yılı Paganini Ödülü’nün sahibi keman virtüözü Giuseppe Gibboni’yi Italyan bestecilerinin eserlerinden oluşan bir repertuarla sahnesinde ağırlıyor.

PROGRAM

OTTORINO RESPIGHI
Lavta için Antik Danslar ve Aryalar, Süit No.3
I. Anonim: Italiana. Andantino
II. J.B. Besard: Arie de Corte. Andante cantabile
III. Anonim: Siciliana. Andantino
IV. L. Roncalli: Passacaglia. Maestoso-Vivace

Kendisinden önceki pek çok bestecinin eserlerini düzenleyen Respighi, lavta için yazdığı Antik Danslar ve Aryalar başlıklı üç süitini 16. ve 17. yüzyıl bestecilerinin eserlerinden düzenlemiş, arada anonim parçalara da yer vermiştir.
1931’de sadece yaylı çalgılar için yazdığı 3. Süit ise bunların arasında en çok seslendirilenidir.

Bestecinin partisyonun başında da belirttiği gibi serbest, neoklasik çağa uygun, danstan etkilenen ritmik ve armonik yapıda düzenlediği eserin birinci bölümünde, 17. yüzyıl sonuna ait bir lavta şarkısı olan Italiana’nın zarif ve hüzünlü teması özellikle kemanlarda duyulur.
Süitin en uzun kısmı olan ikinci bölüm, ağır ve şarkı söylercesine bir tempoda başlayan saray aryalarını kapsar.
Üçüncü bölüm, 17. yüzyılda Sicilya’da doğan bir dans olan Siciliana’dır ve bu kısa bölümde viyolonsellerin partisi ilgi çeker.
Görkemli (Maestoso) tempodaki son bölüm ise eski çağlarda İtalya’da sokak çalgıcılarının eşliğinde yürürken yapılan iki kişilik bir dans olan Passacaglia’dır.
Bölümün teması, Kont Lodovico Roncalli’nin 1692’de yazdığı bir parçadan alınmıştır.

NICCOLÒ PAGANINI
I Palpiti, op.13
I. Giriş. Larghetto cantabile
II. Recitativo
III. Tema. Andantino
IV. Varyasyon I
V. Varyasyon II
VI. Varyasyon III

19. yüzyıl boyunca, operaların en popüler aryalarını alıp bir dizi çeşitleme ile düzenlemek hem besteciler hem de yorumcular arasında çok yaygındı.

20. yüzyılın başında konserleriyle Avrupa’yı kasıp kavuran Niccolò Paganini de opera temaları üzerine virtüözite gerektiren çeşitlemeler yazdı.

Teknik ihtişamı ve duygusal derinliğiyle Romantik dönemin başyapıtlarından sayılan I Palpiti, Rossini’nin 1813 tarihli Tancredi operasından “Di tanti palpiti” (Kalp atışları) aryasına dayanır.
Paganini, bu eserde kemanın tellerinin normalden farklı akort edildiği scordatura tekniğini kullanmıştır.

Eserin giriş bölümü çok ağır tempoda ve şarkı söylercesine süslüdür.
Kemanın özgür ritim ve tempoda bir resitatif seslendirdiği, büyük ifadeli kısa ikinci bölümde Paganini, opera kabiliyetlerini sergiler.
Üçüncü bölümde duyulan Rossini temasında süslemeler tutumlu kullanılmıştır; zira Paganini asıl parlak gösteriyi takip eden üç varyasyona saklar.
Giderek karmaşıklaşan ve zorlaşan varyasyonlardaki çift sesler, armonikler, arpejler gibi teknik unsurlar ve son derece hızlı pasajlar, kemanın sınırlarını zorlar.

NICCOLÒ PAGANINI
Musa Fantezisi, MS 23, op.24, “Dua Sonatı”

Birçok ünlü bestecinin özellikle Bolonya’da tanışıp dost olduğu Rossini’nin temaları üzerine varyasyonlar yazan Paganini, bestecinin Musa Mısır’da operasındaki “Dal tuo stellato soglio” başlıklı dua için varyasyonlarını 1819’da bestelemiştir.

Yalnızca sol teli üzerinde çalınmak üzere yazılan bu varyasyonlarda Paganini, çalgısına özel bir akort düzeni uygulamış ve dört telden ikisini aynı sesin oktavını verecek şekilde ayarlayarak titreşimi artırmıştır.

Eser, 4/4’lük ölçüde ve Re minör tonda ağır tempoda bir girişle başlar.
Keman, operanın dua temasının cümle sonlarını staccato kadanslarla süsleyip ardından majör tona geçerek duyurur.
Ana tema, canlı ve aksak bir marş temposuyla ve majör tonda belirlenir.
Birinci varyasyon çabuk tempodadır.
Fazla canlı olmayan (meno mosso) ikinci varyasyonu izleyen üçüncü ve son varyasyon ılımlı tempodadır ancak solistin virtüözite gösterilerine sahne olur.

NICCOLÒ PAGANINI
Konçerto No.2, Si minör, op.7: III. Rondo, “La Campanella”

Paganini 1826 yılında tamamladığı Si minör 2. Konçertosu’nu ertesi yıl ilk kez La Scala Tiyatrosu’nda seslendirmiştir.
Konçertonun üçüncü ve son bölümü, canlı tempodaki Rondo ile başlar.

Rondo, hemen solo çalgıyla ünlü La Campanella (à la clochette – küçük çan) temasını duyurur.
Solo ve orkestra partilerinde duyurulan bu çan efektleri “La campanella” adıyla anılan İtalyan halk şarkısını hatırlatır.
Franz Liszt, Paganini’den 12 sene sonra 1838’de aynı temayı piyanoya uyarlamıştır.

Eserde, solo keman tema üzerine virtüözite gösterileri gerçekleştirir.
Sol Majör tonda, vals tarzında ve armonik seslerle sakinleşen ancak solo çalgıya hızlı kadanslar öngören bölmeden sonra tekrar parlak rondoya dönülür ve rondoyu kısa bir kadans izler.
Konçerto, güçlü bir tutti ile sona erer.

GIUSEPPE VERDI
Yaylı Çalgılar Dörtlüsü, Mi minör
(Yaylı çalgılar orkestrası için düzenleme)
I. Allegro
II. Andantino
III. Prestissimo
IV. Scherzo fuga. Allegro assai mosso

28 opera, sekiz koral eser ve birçok şarkı yazan Giuseppe Verdi’nin tek enstrümantal eseri, 1873 yılında bestelediği Mi minör Yaylı Çalgılar Dörtlüsü’dür.

Eserin birinci bölümü Mi minör tonda, çabuk (Allegro) tempoda, lirik temanın duyurulmasıyla başlar.
Kromatik olarak gelişen ikinci tema, Sol Majör tonda ve ezgisel bir karaktere sahiptir.

İkinci bölüm 3/4’lük ölçüde, ağırca tempoda, Do Majör tonda zarif bir şekilde başlar ve çekici bir rondo formunda, dans eder tarzda gelişir.
Çok hızlı tempoda orijinal tona geri dönen üçüncü bölüm, coşkuyla gelişen ve kontrastlarla süslü bir operayı anımsatır:
İlk bölmede opera perdesi açılmış, şarkıcılar belirmiş gibi bir izlenim doğar; ikinci bölmede ise tenor çekici aryasına başlamıştır.

Oldukça çabuk bir tempoda, Mi minör tondaki Scherzo fuga başlıklı son bölümde, scherzo tanımı şakacı bir şekilde kullanılmış ve füg sanatı, tüm olanakları ile dönüşlü ve daraltılmış şekillerde ustaca işlemiştir.

*İrkin Aktüze’nin Müziği Okumak başlıklı kitabından alınmıştır.