İş Sanat’ın 22. sezonunda 10 Şubat Perşembe akşamı mutluluk ve hüznün, heyecan ve gözyaşının iç içe geçtiği, çok özel bir konsere tanık olduk. Geceye mutluluk hakimdi, çünkü İş Kuleleri Salonu kapılarını yeniden açmış, seyircisiyle yeniden kavuşmuş, konserler, performanslar evine dönmüştü. Geceye hüzün hakimdi, çünkü bu çok özlediğimiz salonda Türkiye’den Almanya’ya çalışmaya giden gurbetçilerin gerçek hikâyelerinden yola çıkarak hazırlanan Alämanya: Gurbet Türküleri konserini dinleyecektik. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yeniden ayağa kalkan Almanya’nın 1961’de başlattığı “İşgücü Anlaşması”, iki ülke arasında on yıllar boyunca yazılmaya devam edecek hikâyelerin de başlangıcı olmuştu. Sirkeci’den kalkan ve Münih’e doğru yol alan ilk trenle birlikte Alämanya: Gurbet Türküleri, bizi de 60 yıl öncesine doğru, duygu yüklü bir yolculuğa çıkardı. Hikâyelerin duygusal derinliği bir yana, farklı disiplinlerin birbirini desteklediği, dantel gibi işlenmiş bir anlatı zenginliğiydi karşımızdaki. Sahneyi ilk olarak Cenk Erdoğan’ın yönetimindeki orkestra aldı; Coşkun Karademir ve Ayfer Vardar’ın sazı ve sesine Cenk Erdoğan’ın gitarları, Anadolu ezgilerine çok yakışan vurmalı ve nefesli enstrümanlardan oluşan bir orkestra eşlik ediyordu. Tıpkı bilinmeze doğru çıkılan her yolculuk gibi, biz de sahnenin loş ışıkları karşısında, kalbimizi ve kulaklarımızı Gurbet Türküleri Uvertürü’ne teslim ettik. Çok geçmeden gece boyu dinleyeceğimiz hikâyeleri anlatmak üzere sahneyi tiyatro oyuncuları Gülçin Kültür ve Şerif Erol aldılar. Vücut dillerinden dönemi yansıtan kıyafetlerine kadar, daha ilk karşılaşma anında bıraktıkları çarpıcı etki, sahnenin rengini, ışığını, atmosferini de değiştirmişti. (Ve gece boyunca değiştirmeye de devam edecekti.) Uvertürün bitişiyle sahnede onlar için hazırlanmış köşede yerlerini aldılar. Üst üste yığılmış bavullar, dinlediğimiz her şarkının ardından birer birer açıldı, karşımıza her biri farklı duygularla yüklü mektuplar, kartpostallar, anılar, eşyalar çıktı. Gülçin Kültür ve Şerif Erol’un tercüman olduğu bu hikâyelerin hepsi tüm safl ığı ve vuruculuğuyla gerçekleri anlatıyordu. Diaspora Türk tarafından gurbetçilerin gerçek hikâyelerinden derlenen bu metinler, Yiğit Sertdemir yönetmenliğinde sahneye uyarlanmıştı. “Man hat arbeitskräfte gerufen und es kommen menschen:” Biz işgücü çağırdık ve insanlar geldi. İsviçreli yazar Max Frisch, çuvaldızı biraz da kendine batıran bu meşhur sözü 1965 yılında söylemiş. Konserde dinlediğimiz her hikâye adeta bu sözü 60 yıl sonra yeniden kanıtlar gibiydi. – “Almanya’da yeriz” düşüncesiyle yanına ceviz alırken, cevizi kırmak için taş da almayı ihmal etmeyen anne, “nane kokusu anne kokusudur” diyerek annebabası Almanya’ya göç etmiş torununu teselli etmeye çalışan anneanne, yayın frekansı değişmesin, bir daha bulamayız diye TRT’nin frekansına tutkalla sabitlenen radyo, hasret gidermek için tren istasyonunda buluşan gurbetçiler… Kimi hikâyelerde boğazımız düğümlendi, kimileriyle gülümsedik, kalbimiz ısındı.