Mimar Guilio Mongeri tarafından tasarlanan İş Bankası Üçüncü Genel Müdürlük binası, kasa dairelerinin yer aldığı bodrum kat ve zemin üzerinde dört kat olarak inşa edilmiş olup ikizkenar üçgen bir plan üzerine oturur. Binanın girişindeki mukarnaslı kolonlar, Osmanlı sivri kemerleri ve üzerindeki floral bezemeler ulusal mimari akımını vurgular. Dışarıdan katlara bakıldığında zemin, ara üç kat ve en üst kat olarak bölümlenen bina Rönesans üslubunu taşırken, cephedeki Banka ismi ve girişin üzerindeki gölgelik Art Nouveau tarzına yaklaşır. Oval biçimde tasarlanan ana holün üstünde yer alan vitray hem holün hem de üst katın daha aydınlık olmasını sağlar. Vitrayda, elinde gücü temsil eden yılanlı asası, başında ve ayaklarında hızına gönderme yapan kanatlarıyla mitolojide para ve ticaretle ilişkilendirilen Hermes tasviri yer alır. Vitrayda, İtalyan sanatçılar Salvatore Corvaya ve Carlo Bazzi’nin ortak şirketi olan “Corvaya e Bazzi” imzası yer alır.
Müze binası, 1927 yılında açılan ve Alman Profesör Hermann Jansen’in kazandığı Ankara İmar Planı Yarışması’nda merkez alınan “Hakimiyet-i Milliye” meydanına bakan köşede, İstasyon Caddesi’ne ve Çankaya’ya doğru uzanan bulvara hakim bir konumdadır. Bina, Cumhuriyet’in ulusal ekonomi ile ilgili politikalarını ve kurumlarını görünür kılan Bankalar Caddesi üzerindeki sembolik konumu ile de Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlık tarihinin günümüze ulaşmış önemli örneklerinden biridir.
Binanın açılışından hemen sonra, 22 Ekim 1929 tarihinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından ziyaret edilmiş, ziyaret günü çekilen fotoğraflar dönemin gazetelerine haber olarak yansımıştır.
1976 yılında Türkiye İş Bankası Genel Müdürlüğü’nün Kavaklıdere’deki “Gökdelen”e taşınmasının ardından bina uzun yıllar Eğitim Müdürlüğü ve Ankara Merkez Şube olarak hizmet vermiştir. 2 Mayıs 2019 tarihinden bu yana ise, başkentin simge yapıları arasında yer alan tarihi bina ülkenin iktisadi bağımsızlığının ve kalkınma sürecinin belge ve hatıralarına ev sahipliği yapmak üzere “İktisadi Bağımsızlık Müzesi” olarak hizmete sunulmuştur.
Müzenin mekânsal kurgusu, çağdaş müzeciliğin gerekleriyle örtüşecek biçimde, birbirinden farklı içerikleri belirli bir bağlam bütünlüğüne ulaştırmayı amaçlıyor. Tarihî olanın modern olanla kaynaşma biçimi ziyaretçiyi uzun soluklu bir geçmiş deneyiminden bugüne ve geleceğe taşımayı amaçlıyor. Bu bakımdan, Türkiye İş Bankası’nın, kurulduğu 1924 yılından günümüze değin titizlikle biriktirdiği koleksiyonu yalnızca bir sergi malzemesi olarak ele alınmıyor. Kurumsal tarihin aslında sosyoekonomik hafıza ile aynı düzlemde olduğu bilinci, “iktisadi bağımsızlık” başta olmak üzere birçok farklı konsepti birbiriyle uyumlu hale getiriyor. Cumhuriyetin mimari ikonlarından biri olan Ulus binası ziyaretçisini kalıcı ve süreli sergileriyle, sanat galerisiyle ve eğitim-etkinlik alanlarıyla ağırlıyor. Ziyaretçilerden herhangi bir giriş ücreti alınmadığı gibi, rehberli turlar ve atölyeler dahil olmak üzere tüm etkinlikler ücretsiz olarak sunuluyor. Müzede, ziyaretçilerin indirimlerden faydalanabileceği bir Kültür Yayınları kitap satış mağazası bulunuyor.
